Rododendrony, czyli różaneczniki, należą do jednych z najchętniej sadzonych roślin w naszych ogrodach – pięknie kwitnące i zielone cały rok. Rośliny te mają jednak swoje wymagania: lubią kwaśne podłoże, cechują się osobniczą wrażliwością na niską temperaturę. Niektórzy ubolewają, że kwitną zbyt krótko. Aby długo cieszyć się różnobarwnymi kwiatami, warto odpowiednio dobrać odmiany. Najwcześniejsze odmiany rododendronów zaczynają kwitnąć już w kwietniu (różaneczniki z grupy carolinianum czy impeditum, a także repens i williamsianum zakwitają jako pierwsze), najpóźniejsze w czerwcu (Von Oheimb Woislowitz – o jasnoróżowych, karbowanych kwiatach, Late Kiss). Stosunkowo późno kwitną również różaneczniki o fioletowym kolorze kwiatów np. Peter Alan czy Catawbiense Grandiflorum.
Czego nie wiemy o różanecznikach?
Mimo że są piękne cały rok, rododendrony kojarzymy raczej z wiosną, kiedy krzewy o sztywnych wydłużonych liściach zdobią barwne kwiaty. Są jednak odmiany nietypowe, jak np. czeska odmiana Bezdĕz, która zakwita dwukrotnie: pierwszy raz w maju, ale zasadnicze kwitnienie przypada na drugą połowę roku – od sierpnia do października. Podobnie odmiana Cunningham’s White cieszy kwiatami na przełomie kwietnia i maja oraz powtarza kwitnienie jesienią, czy jasnoróżowa Królowa Jadwiga oraz Cheer.
Jeśli szukamy roślin, które poza pięknymi kwiatami będą zwracać uwagę zapachem, zazwyczaj – z dwóch popularnych kwasolubnych gatunków krzewów – wybieramy raczej azalie. Nie zapominajmy jednak, że nieliczne rododendrony, także posiadają tę cechę. Można polecić subtelnie pachnące odmiany np.: różową z oczkiem – Devin lub kremową Lumotar.
Kwiaty rododendronów kojarzone są z chłodną kolorystyką: głównie róż, lila, fiolet. Kilka odmian kwitnie na niebiesko (miniaturowa Gristede lub Blue Tit). Sporo jest odmian o białych kwiatach, które dobrze kontrastują z zielenią. Dla tych pasjonatów, którzy preferują ciepłe barwy lub takie najlepiej komponują się w ich ogrodzie, można polecić odmiany o kwiatach czerwonych (Taragona, Busuki, Erato, Torero i inne), a nawet żółtych (Karibia, Kristian’s Sunshine), łososiowych (Zebin PBR) lub pomarańczowych (Orangina).
Ciekawostką jest odmiana Double Kiss o półpełnych kwiatach i wytrzymałości na mróz do –30 st. C. Półpełne kwiaty posiada także odmiana Nikodemus. Poszukujących niezwykłych kwiatów zachwycą odmiany o fryzowanych płatkach, jak różowe Excelsior i Sternzauber czy kremowy Kotnov. Często wybierane są odmiany dwubarwne z oczkiem lub przejaśnieniami na płatkach, np.: fioletowy Střekov, czerwono-biała Ann Lindsay , liliowo-fioletowy Lugano, czy Kazimierz Odnowiciel oraz różówo-biała z oczkiem Królowa Jadwiga.
Różaneczniki mogą też zaskoczyć ulistnieniem, jak odmiana: Anna’s Platinum o jasno obrzeżonych liściach i fioletowych kwiatach. Co najważniejsze cecha ta, nie cofa się w miarę wzrostu rośliny (proces rewersji) i krzew wygląda interesująco nie tylko w czasie sezonu, ale także wielu lat uprawy. Dodatkowo odmiana ta wytrzymuje mróz do –32 st. C.
Bardzo atrakcyjne i oryginalne ulistnienie posiadają także odmiany różaneczników posiadające kutner na liściach – jest to charakterystyczny meszek na wierzchniej stronie liścia. Jeżeli jest obecny także pod spodem liścia nazywa się go wyściółką. Może przybierać kolor kremowy, srebrzysty, złoty lub miedziany, w zależności od odmiany i pory roku. Przez amatorów bywa niekiedy mylony z infekcją spowodowaną przez mączniaka. Odmiany, których liście zdobi intensywny kutner i wyściółka to np. Hydon Velvet i Ken Janeck, ale posiadają go także niektóre różaneczniki botaniczne czy należące do grupy yakushimanum (np. Władysław Łokietek).
Nowością są natomiast odmiany różaneczników dobrze przystosowane do ciepłych i słonecznych stanowisk – są to różaneczniki polskiego hodowcy inspirowane twórczością Chopina: George Sand, Fryderyk Chopin i Polonez. Wszystkie kwitną w słonecznych, żółto-kremowych kolorach i osiągają niewielkie rozmiary.
Wyzwania
Zmieniający się klimat i towarzyszące mu zjawiska pogodowe, np. ciepłe zimy, sprawiają, że nie wszystkie różaneczniki są w stanie bez uszczerbku przetrwać do wiosny. Ze względu na długie i silne okresy ciepła w czasie zimy, część odmian o niskiej mrozoodporności przedwcześnie wychodzi z okresu spoczynku i zaczyna wegetację (‘myśląc’, że nadeszła wiosna). Następnie po wystąpieniu nawet niedużych mrozów po okresie ciepłym, rośliny wybudzone potrafią przemarzać lub zaparzać się (liście stają się brązowe). Dlatego warto szukać odmian o wysokiej mrozoodporności, które jednocześnie charakteryzują się bardzo głębokim i odpowiednio długim okresem spoczynku. Ciepłe okresy w zimie nie będą w stanie ich wybudzić i wyrządzić szkód.
– Od dawna prowadzimy prace hodowlane, których celem jest otrzymanie odmian bardziej mrozoodpornych. Na ogół uzyskanie nowej odmiany cechującej się pożądanymi cechami trwa od 12 do 15 lat, ale efekty są satysfakcjonujące. Najpierw wysiewamy nasiona różaneczników w fitotronach, gdzie kiełkują w ściśle określonych warunkach, potem przez kilka sezonów prowadzimy żmudne badania pod kątem przystosowania do polskich warunków, siły wzrostu, jakości kwitnienia i innych cech. Podobne prace hodowlane prowadzimy także w odniesieniu do borówek. Dzięki temu możemy dziś zaoferować niepowtarzalne odmiany rododendronów naszego autorstwa o dużych kwiatach, którym niestraszne ani nietypowe, ciepłe zimy ani mrozy do –30 st. C – mówi Anna Ciepłucha-Kowalska z Centrum Ogrodniczego Ciepłucha.
- Nowe odmiany z linii „Królewskich Rododendronów” świetnie przystosowane do naszych warunków jak i ocieplającego się klimatu.
- ‘Bolesław Chrobry’ (Rhododendron hybridum 'Bolesław Chrobry' ROYAL LILAC) – różanecznik fioletowo kwitnący, silnie rosnący, odporny na mróz.
- Jan III Sobieski (Rhododendron hybridum 'Jan III Sobieski' ROYAL AMARANTH) – różanecznik wielkokwiatowy, nietypowo amarantowo kwitnący, odporny, o wolniejszym wzroście.
- 'Kazimierz Odnowiciel’ (Rhododendron hybridum 'Kazimierz Odnowiciel' ROYAL VIOLET) – różanecznik wielkokwiatowy, dwukolorowy, różowy, odporny, najsilniej rosnący spośród różaneczników królewskich.
- 'Kazimierz Wielki’ (Rhododendron hybridum 'Kazimierz Wielki' ROYAL SCARLET) – różanecznik wielkokwiatowy o czerwonych kwiatach i średniej sile wzrostu.
- ‘Królowa Bona' (Rhododendron hybridum 'Królowa Bona' ROYAL CANDY) – różanecznik wielkokwiatowy o różowych cukierkowych kwiatach, jaśniejszych w środku i powolnym wzroście.
- 'Królowa Jadwiga' (Rhododendron hybridum 'Królowa Jadwiga' ROYAL BUTTERFLY) – różanecznik wielkokwiatowy o jasnoróżowych lekko falowanych płatkach z bordowym środkiem, powtarza kwitnienie jesienią, wzrost dość silny.
- 'Władysław Jagiełło' (Rhododendron hybridum 'Władysław Jagiełło' ROYAL RED) – różanecznik wielkokwiatowy o czerwonych efektownych kwiatach, obficie pojawiających się na krzewie o umiarkowanym wzroście.
- Ostatnia z odmian królewskich – Władysław Łokietek' (Rhododendron yakushimanum 'Władysław Łokietek' ROYAL ROSY) – różanecznik jakuszimański, jak przystało na imię władcy niewielkiej postury, raczej o karłowym wzroście i zwartym pokroju, o różowych karbowanych kwiatach.
Źródło: informacje Anna Ciepłucha-Kowalska, zdjęcia Centrum Ogrodnicze Ciepłucha (www.cieplucha.com.pl)
