Buddyzm otrzymał nazwę od przydomku swojego twórcy. „Budda” oznacza przebudzony, oświecony. Budda, a tak naprawdę Siddharta urodził się około 560 roku przed naszą erą. Opuścił dom, żonę i syna. Praktykował ascezę, zrezygnował z niej jednak i oddał się medytacji. Siedem lat po opuszczeniu dostąpił oświecenia. Podążył do Benares, potem do Sarmath gdzie wygłosił pierwsze kazanie. W Benaresie założył pierwszy zakon. Do osiemdziesiątki wędrował po Indiach Północnych i wygłaszał kazania. Około 480 roku przed naszą erą osiągnął Nirwanę w mieście Kusinagara. Młodość Siddharty oplotła legenda, a w jego notach biograficznych trudno oddzielić prawdę od fikcji.
Podstawowe założenia filozofii Buddy związane są z wewnętrzną przemianą jednostki osiąganą przez wgląd w cztery szlachetne Prawdy:
1. Wszystko w życiu jest cierpieniem
2. Cierpienie powstaje z egoistycznej żądzy
3. Egoistyczna żądza może zostać zniszczona
4. Doz niszczenia egoistycznej żądzy dochodzi się ścieżką szlachetności.
Celem Buddyzmu jest uwolnienie się od wiary w istnienie ego i wszystkiego co się z nim łączy oraz osiągnięcie oświecenia, oznaczającego zakończenie cierpienia (nirwana). Buddyści wierzą, że wszelkie życie jest nietrwałe. Rzeczywistość sprowadza się do ciągu następujących po sobie krótkich momentów; nie istnieją trwałe substancje. Naprawdę nie istnieje trwała jaźń czy dusza. Istota ludzka jest chwilowym połączeniem ciała, uczuć, myśli, skłonności i świadomości.
Kanon buddyjski:
1. Kosz dyscypliny zakonnej
2. Kosz kazań
3. Kosz dogmatyki scholastycznej
Dla badaczy nauki Buddy najważniejszy jest Kosz kazań. Zawiera pięć zbiorów tekstów – nijaka – ułożonych według długości kazań. Nauki przekazywane w tej części kanonu można by było przedstawić mniej więcej tak:
Każda żywa istota jest przemijającym połączeniem czynników warunkujących byt, zwanych dharmami. Mieszczą się tu pojęcia: władze zmysłowe, narodziny, śmierć, żądza, zaślepienie, skupienie myśli. Są to właściwości bez właściciela, stany bez podmiotu. Współdziałanie dharm składa się na istotę osobowości. Także elementy duchowe osobowości  to wiązka różnych powstających i przemijających dharm. Dusza to pozór wywołany przez ciągły przebieg procesów życiowych. W chwili śmierci następuje rozkład oraz zanik materialnych i duchowych właściwości człowieka, jednak świadome życie nie ulega przerwaniu i staje się podstawą narodzin nowej istoty – różnej od zmarłego, ale kontynuującej jego życie.
Poza życiem na ziemi istnieje jeszcze niebo i piekło. Egzystencja tam nie jest wieczna. Prawdziwe zbawienie polega na osiągnięciu nirwany. W tym stanie wszystkie czynniki warunkujące byt ulegają zagładzie i w ten sposób ginie możliwość dalszego odradzania się, co zapewnia najwyższą rozkosz.
Dążących do zbawienia dzieli się na grupy:
1. Tych, którzy zaczęli wyzwalać się od wpływów doczesności, jednak odrodzą się jeszcze siedem razy.
2. Mających się odrodzić jeszcze tylko jeden raz – jako ludzie.
3. Nie powracających – mających dostać się po śmierci do świata bogów i stamtąd osiągnąć nirwanę.
4. Świętych, którzy osiągną nirwanę na ziemi.
„Ośmioraka ścieżka” – droga do zbawienia:
1. Należyty pogląd – wiedza o czterech szlachetnych prawdach dotyczących cierpienia i drogi, która do tego prowadzi.
2. Należyte usposobienie wolne od pożądania, nieżyczliwości i przemocy.
3. Należyta mowa bez kłamstw, oszczerstw, gadulstwa.
4. Należyte postępowanie – unikanie zabójstwa, kradzieży, nieczystości.
5. Należyte życie to wykorzystywanie zawodu, który nie powoduje śmierci lub krzywdy istot żyjących.
6. Należyte dążenie – tłumienie uczuć zgubnych, rozwijanie uczuć zbawiennych.
7. Należyte przemyśliwanie oznacza rozsądny szacunek do ciała, wrażeń, myśli i dharmy.
8. Należyte rozmyślanie lub medytacje!
Wyznawców dzieli się na laików i mnichów. Laicy wierzyli w Buddę i jego naukę. Przestrzegali pięciu zakazów: zabijania, kłamstwa, kradzieży, picia napojów upajających i prowadzenia życia nieczystego. Mieli hojnie wspomagać braci mnichów – zakładać klasztory, parki. Święcić świąteczne dni i podejmować śluby na pewien okres czasu. Natomiast mnisi mieli przestrzegać pięciu zakazów. Posiadali zakaz:
- posiadania innego mienia niż szata mnisia, pas, misa żebracza lub garnek, brzytwa, igła i sito
- obcowania cielesnego
- jedzenia w niedozwolonej porze
- uczestnictwa w tańcach, śpiewie, przedstawieniach teatralnych
- noszenia wieńców i ozdób
- brania srebra lub złota. Mieli żebrać o jedzenie i spożywać je między wschodem słońca a południem. I w końcu oddawać się kontemplacji w lesie lub przebywać w ogrodach i klasztorach zakładanych przez laików.
W dniu nowiu i pełni mnichów obowiązywała uroczysta spowiedź. Laicy w te same dni i w ich oktawę słuchali recytacji świętych tekstów lub kazań. Mnisi mieli jeszcze odrębne święto pod koniec pory dżdżystej, a dzień pełni miesiąca – wojsiakha (od połowy kwietnia do połowy maja) – uchodził za dzień narodzenia, oświecenia i nirwany Buddy. Później ten kult był bardziej rozbudowany. Oddawano cześć relikwiom: kościołom, włosom, paznokciom, zębom Buddy, później przedmiotom przez niego używanym. Od I w. p.n.e. zaczęto wznosić Buddzie posągi – z charakterystyczną naroślą na czaszce, ramiona sięgające do kolan, na podeszwach stóp koło o tysiącu szprych. Odtwarzano sceny z legendy o Buddzie i z historii jego wcieleń. Relikwiom i posągom oddawano cześć obchodząc je od strony lewej do prawej i składając w darze jadło, wodę, kwiaty, kadzidło, wonności, świece. Relikwie przechowywano w specjalnych budowlach, tzw. stupach, mających kształt półkuli z czworokątnym zakończeniem uwieńczonym parasolem. Dokoła stupy biegł chodnik, a otaczała ją balustrada z 4 bramami zwróconymi ku czterem stronom świata.
Buddyzm wytworzył wiele szkół filozoficznych. Nastąpił poważny rozłam pomiędzy buddyzmem południowym – Indie i kraje sąsiadujące – a północnym – Chiny, Tybet, Nepal, Japonia i Korea. Buddyści należący do szkół południowych skupili uwagę na osobistym oświeceniu. Wierzyli, że można je osiągnąć tylko na drodze skrajnie ascetycznego życia w klasztornym odosobnieniu i dlatego tez osiągnięcie oświecenia dostępne jest jedynie dla bardzo małej części społeczeństwa. Buddyści należący do szkół północnych podkreślali prymat współczucia i zainteresowania innymi. Twierdzili, że każdy musi zostać uwolniony od cierpienia i duchowej niewiedzy. Ci zaś, którzy są już oświeceni powinni zostać na tym świecie aby pomagać wiodącym zwykłe życie w zgiełku codzienności. Budda po osiągnięciu oświecenia mógł pogrążyć się w wiecznej szczęśliwości, ale pozostał na tym świecie powodowany współczuciem dla innych. Osoba, która idzie za przykładem Buddy zwana jest bodhisattwą. Oni nie wkraczają w stan nirwany po osiągnięciu oświecenia. Zamiast tego pozostają na tym świecie, aby pomagać innym w zlikwidowaniu ich cierpienia i dzieląc się z nimi swoją wiedzą.